Innovatie als drijvende kracht voor een toekomstgerichte overheid

De coronacrisis kan beschouwd worden als een belangrijke katalysator van de veranderingen in de manier waarop we werken. Waar telewerk zich voorheen beperkte tot één of enkele dagen per week, werd het plots de (verplichte) norm. Digitalisering kreeg een boost en heel wat activiteiten veranderden.

Als telewerk ook in de toekomst aan belang wint, hoe zorgen we er dan voor dat het welzijn van iedere medewerker prioriteit blijft? En wat te doen met de lege gebouwen, de treinabonnementen en de thuiskantoren? En als activiteiten verdwijnen of veranderen en nieuwe activiteiten belangrijker worden, hoe flexibel zijn ambtenaren dan? Of is de ambtenaar van de toekomst een freelancer die ingezet kan worden waar het nodig is?

De FOD Financiën besliste dit jaar door Corona om voor de belastingaangifte geen face-to-face invulsessies in zijn kantoren, in gemeenten of shoppingcentra te organiseren. De hulp bij het invullen van de aangifte verliep dit jaar telefonisch, op afspraak. Overheidsdiensten hebben de laatste jaren grote stappen gezet om hun dienstverlening te digitaliseren. De coronacrisis heeft deze trend alleen maar versterkt en versneld. Tegelijk moeten we garanderen dat onze diensten voor iedereen toegankelijk blijven, ook voor burgers met weinig digitale vaardigheden, een laag inkomen of een beperking. Hoe krijgen we iedereen mee?

De overheid voert een resem controletaken uit. Die controles zijn noodzakelijk en moeten ervoor zorgen dat iedereen zijn verplichtingen nakomt. Burgers in ons land moeten erop kunnen vertrouwen dat onze middelen gaan naar het opsporen en bestrijden van niet compliant-gedrag. Hoe doen we dit in coronatijden? Hoe kunnen we de burger laten inzien dat controles nut hebben? Hoe pakken we fiscale, sociale, gezondheids- en andere controles in de toekomst aan? Hoe organiseert de controleur van de toekomst zijn controles?

De FOD Sociale Zekerheid is ervan overtuigd dat strategische prognoses en meer specifiek toekomstverkenning bijdragen tot een betere opzet van het beleid en tot de ontwikkeling van toekomstbestendige strategieën. Ze neemt dan ook met het project “Toekomstverkenning -Sociale Zekerheid in 2044” de proef op de som. Welke mogelijke scenario’s heeft de FOD Sociale Zekerheid vandaag voor ogen en welke impact heeft de COVID-19-crisis op deze toekomstverkenning? Hoe zouden andere overheidsdiensten met deze aanpak aan de slag kunnen?

Een plan van aanpak om véél informatie te communiceren richt zich op de rationele mens: iemand die bewust denkt en handelt. De gedachte hierachter is dat als we genoeg kennis hebben, we onze houding en uiteindelijk ons gedrag aanpassen. Maar gewoontes zijn vaak automatisch en hardnekkig. En we leven in een crisistijd, waardoor we nog meer dan anders terugvallen op onbewust gedrag. Bovendien is weten nog geen doen: het aanreiken van informatie leidt niet zomaar direct tot het gewenste gedrag.

Beleidsmakers kijken bij deze uitdaging steeds meer naar beïnvloedingstechnieken uit de gedragswetenschappen. Daar vind je inspiratie en voorbeelden die mensen stimuleren om bijvoorbeeld de noodzakelijke Covid-19 richtlijnen toe te passen. Jouw brief of bericht bekijken door een gedragslens kan ook jou helpen om helder te communiceren met de gewenste impact. Zeker nu we vooral digitaal met elkaar communiceren.